Sedef Hastalığında Kullanılan İlaçlar
Sedef hastalığı (psoriasis), kronik bir cilt rahatsızlığıdır ve tedavisinde çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. İlaç seçimi, hastalığın şiddeti, tipi, hastanın genel sağlık durumu ve diğer faktörlere göre değişiklik gösterir. Genel olarak, sedef hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar şu kategorilere ayrılabilir:
- Topikal (Yüzeysel) İlaçlar: Hafif ve orta şiddetli sedef için genellikle ilk tercihtir. Cilde doğrudan uygulanırlar.
- Fototerapi (Işık Tedavisi): Orta şiddetli sedefte kullanılır; doğal veya yapay ultraviyole ışınlarıyla tedavi sağlanır.
- Sistemik İlaçlar: Şiddetli sedef veya diğer tedavilere yanıt vermeyen durumlarda ağızdan veya enjeksiyon yoluyla alınırlar.
- Biyolojik İlaçlar: Özellikle şiddetli sedefte bağışıklık sistemini hedef alan, genellikle enjeksiyonla uygulanan ilaçlardır.
1. Topikal İlaçlar
- Kortikosteroidler: En yaygın kullanılan topikal ilaçlardır; iltihabı azaltır ve kaşıntıyı hafifletir (örneğin, hidrokortizon, betametazon).
- D Vitamini Analogları: Cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatır (örneğin, kalsipotriol, takalsitol).
- Retinoidler: Cilt hücrelerinin üretimini düzenler (örneğin, tazaroten).
- Kömür Katranı: Kaşıntı ve iltihabı azaltır; şampuan veya krem formunda bulunur.
- Kalsinörin İnhibitörleri: İltihabı hafifletir ve yüz veya hassas bölgelerde kullanılabilir (örneğin, takrolimus, pimekrolimus).
2. Fototerapi (Işık Tedavisi)
- UVB Fototerapi: Orta şiddetli sedefte etkilidir; doğal güneş ışığı veya yapay kaynaklarla uygulanır.
- PUVA Tedavisi: UVA ışınları ile psoralen adlı ilacın kombinasyonu; şiddetli sedefte kullanılır.
3. Sistemik İlaçlar
Bu ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayarak veya cilt hücrelerinin üretimini yavaşlatarak etki gösterir. Genellikle şiddetli sedef veya diğer tedavilere yanıt alınamayan durumlarda reçete edilir: - Metotreksat: Bağışıklık sistemini baskılar ve hücre büyümesini yavaşlatır; karaciğer ve böbrek fonksiyonları izlenmelidir.
- Siklosporin: Hızlı etki gösteren bir bağışıklık baskılayıcı; böbrek sorunlarına yol açabileceğinden kısa süreli kullanılır.
- Apremilast: Ağızdan alınan bir ilaç; iltihap sürecini engeller ve orta-şiddetli sedefte kullanılır.
- Asitretin: A vitamini türevi (retinoid); cilt hücrelerinin normalleşmesini sağlar, ancak doğum kusurları riski nedeniyle hamilelerde kullanılmaz.
4. Biyolojik İlaçlar
Biyolojikler, sedefin altında yatan immün mekanizmaları hedef alan, genellikle enjeksiyonla uygulanan ilaçlardır. Şiddetli sedef ve psoriatik artritte yaygın olarak kullanılırlar: - TNF-alfa İnhibitörleri: İltihabı azaltır (örneğin, adalimumab, etanercept, infliksimab).
- IL-12/23 İnhibitörleri: Belirli interlökinleri bloke eder (örneğin, ustekinumab).
- IL-17 İnhibitörleri: İltihap sürecinde rol oynayan IL-17'yi hedefler (örneğin, sekukinumab, ixekizumab).
- IL-23 İnhibitörleri: Daha yeni bir seçenek; güçlü ve uzun süreli etki sağlar (örneğin, guselkumab, risankizumab).
Önemli Uyarılar
- Sedef hastalığı kişiye özgüdür; ilaç seçimi mutlaka bir dermatolog tarafından yapılmalıdır.
- İlaçların yan etkileri olabilir; düzenli takip ve tetkikler önemlidir.
- Yaşam tarzı değişiklikleri (stres yönetimi, sağlıklı beslenme) tedaviye destek olabilir.
Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir; tedavi planı için doktorunuza başvurun. |